Srpsko naselje u srednjem veku bilo jedino ucrtano na mapi sveta. Zašto su se za njega otimale velike sile?
Srednjovekovna srpska istorija i dan danas se čuva u selu Borač koje se nalazi u srcu Šumadije. Iz ravne Gruže diže se veličanstveni krš na kom se nalaze ostaci starog grada u koji su se Srbi sklanjali od neprijatelja.
Pojedini istoričari kažu da je tada Borač imao više stanovnika nego London, a tokom vekova u njemu su živeli carevi, kraljevi i vlastelini. Prema arheološkim istraživanjima grad je star oko dve hiljade godina, a Srbi su ga podigli na rimskim temeljima.
„Izgradnji ovog grada i njegovoj slavi najviše je doprineo Stefan Lazarević, koji je ovde sa Dubrovčanima potpisao sporazum o slobodnoj trgovini. Grad je bio podeljen na tri dela, gornji za vlastelu, srednji za tadašnje činovnike i vojsku i donji za stanovništvo”, rekao je za RINU Mladen Novaković, veroučitelj i dobar poznavalac istorije sela Borač. „Legenda kaže da je bilo toliko kuća da je mačka mogla preskakati sa krova na krov od krša pa sve do donje Gruže dokle se i prostirao.”
Na karti sveta
Za ovaj slavni srpski grad otimale su se tadašnje velike sile. Bio je vojno-strateško uporište, a zarad geografskog položaja dugo je važio za neosvojivu tvrđavu. Koliko je bio značajan govori i činjenica da ga je jedan mletački kartograf ucrtao i u mapu sveta.
„Sa svojom nadmorskom visinom preko 500 metara bio je dominatna tačka u celom ovom kraju. Prema predanju i ime je dobio po izuzetnom borbenom duhu lokalnog stanovništva. Ne samo da je bio vojni, već i duhovni i trgovinski centar. Ovde se proizvodilo žito, vuna, trgovalo stokom, ali i pisale crkvene knjige”, kaže naš sagovornik. „U samom Boraču tada su postojaloa dva manastira i devet crkava. U centru sela i dan-danas je očuvana ona najstarija, iz 1359. Godine, koja je prepoznatljiva po svom autentičnom ikonopisu jer su kroz sredinu oslikani Sveti ratnici, koji predstavljaju simbol ovdašnjih meštana.”
Jedinstveno groblje
Ispred crkve, na stazi koja vodi do vrha Boračkog krša nalazi se groblje koje je po obiliku i broju spomenika jedinstveno na Balkanu. To je još jedan dokaz da je Borač nekada bio pun ljudi.
„Groblje obuhvata prostor oko pola hektara, a na njemu se uzdiže nekoliko stotina spomenika, stećci zvani kapačari zbog svog jedinstvenog vrha. Kamen je nabavljan u majdanima Boračkog krša, a gradili su ih vešti lokalni majstori”, objašnjava veroučitelj iz ovog šumadijskog sela. „Iako je vreme odnelo svoj danak, jasno se može videti da su svi ti spomenici nekada davno prvobitno bili napravljeni u jakim bojama, što je verovatno bila fascinantna slika. Na spomenicima se mogu videti i određena obeležja, ako je sahranjen drvoseča onda sekira, ako je vojnik onda šajkača.”
Iako je dugo odolevao neprijatelju, Borač je pao pod Turcima 1438. godine; uprkos tome grad nisu koristili.Danas su ostale samo ruševine koje govore o slavnoj prošlosti i velikim borbama koje su vođene na ovom području. Borački krš proglašen je za spomenik prirode i pod zaštitom je države.Godišnje ga obiđe na hiljade ljudi koji su fascinirani specifičnim stenama vulkanskog porekla, a i bogatom istorijom ovog kraja.
(Izvor B92)
Ilustracije (RINA)
