U podnožju Avale, s puta za Ripanj skreće se za rudnik „Crveni breg”, nekadašnje nalazište olova i cinka koje je zatvoreno pedesetih godina prošlog veka i predato Rudarsko-geološkom fakultetu da služi kao ogledni školski rudnik.
Istraživački radovi u rudniku započeli su 1870. godine, a od 1875. godine pravo istraživanja prešlo je na Ministarstvo finansija, pa ozbiljna ekspertiza počinje 1886. godine i traje sve do početka 20. veka. Na dalju sudbinu rudnika uticaće izveštaj saksonskog stručnjaka Bilharca, koji je procenio da je buduće ulaganje u ovaj rudnik isplativo. Međutim, do obustave radova dolazi 1905. godine.
Za vreme Prvog svetskog rata na „Crvenom bregu” radi se kao i u drugim rudnicima u Srbiji, a rudnik nosi ime „Carsko kraljevski vojni rudnik Ripanj”. U njemu 1915. godine radi 700 radnika, a 1916. godine 400 radnika (od toga 120 u jami). Austrijanci i Nemci su pri povlačenju onesposobili mašinska postrojenja, da bi 1936. godine jedna francuska firma koja je radila u rudnicima u Boru ponovo otvorila rudnik „Crveni breg” i do 1940. godine osposobila šest horizonata, od čega su dva horizonta imala direktan pristup spolja potkopima.
Ilustracija (RF)
Za vreme Drugog svetskog rata rudnik nije radio, da bi bio ponovo otvoren 1948. godine; eksploatacija rude vrši se sve do 1953. godine, kada iz nekih, verovatno političkih razloga, staje proizvodnja. Tada on postaje školski rudnik za nastavu Rudarsko-geološkog fakulteta u Beogradu, zahvaljujući čemu ostaje očuvan do današnjih dana. Za potrebe vežbi studenata koristi se deo jamskih prostorija drugog horizonta, gde se može odvijati praktična nastava iz predmeta povezanih sa istraživanjem, merenjem, bušenjem, miniranjem, utovarom, transportom… Stalna temperatura u rudniku je oko 12 stepeni, i leti i zimi.
Prvi susret većine studenata sa jamom dešava se upravo u rudniku olova i cinka „Crveni breg” u okviru terenske nastave iz odgovarajućih predmeta. Međutim, zbog istorijata rudnika, eksponata koji se nalaze u njemu i u objektima oko njega, naravno i zbog pozicije na kojoj se nalazi, već dugi niz godina vodi se akcija da se rudnik otvori za posetioce i tako postane jedno od turističkih odredišta Beograda.
(Izvor RTS)
