Naučnici su u prašini s meteora koji je pre devet godina eksplodirao iznad Čeljabinska u Rusiji otkrili dosad neviđene vrste kristala. Petnaestog februara 2013. svemirska stena prečnika 18 metara i teška 12.125 tona ušla je u Zemljinu atmosferu brzinom od oko 66.950 kilometara na sat. Srećom, nije pogodila nijedno područje, već je eksplodirala na dvadesetak kilometara iznad grada, ostavljajući iza sebe prašinu sićušnih meteorite.
Radilo se o najvećoj eksploziji takve vrste nakon tunguske katastrofe 1908. godine. Eksplodirala je snagom 30 puta većom od atomske bombe u Hirošimi, piše Live Science.Na video–snimcima vidi se kako meteor izgara u bljesku svetlosti što je nakratko bio sjajniji od sunca, nakon čega je došlo do snažnog zvučnog udara koji je porazbijao stakla obližnjih kuća i oštetio zgrade. Naučnici su u novom istraživanju analizirali meteoritsku prašinu, odnosne neke od sićušnih fragmenata koji su ostali nakon eksplozije. Naime, meteori prilikom sagorevanja stvaraju malu količinu prašine. Ta sićušna zrnca se vrlo teško pronalaze jer su suviše mala ili ih rasprši vetar ili padnu u vodu.
Međutim, nakon eksplozije meteorita u Čeljabinsku veliki oblak prašine lebdeo je u atmosferi više od četiri dana pre nego što se spustio na površinu. Istraživači su prilikom analize prašine pronašli do sada nepoznate vrste kristala. Jedna od tih sićušnih struktura se slučajno našla baš u samom središtu mikroskopskog preparata. Pitanje je da li bi je uočili da se nalazila negde drugde.
Nakon analize elektronskim mikroskopima, naučnici su pronašli mnogo više ovih kristala i sproveli detaljnija ispitivanja. Kristali su imali dva različita oblika; kvazisferične i šestorougaone, a oba su imala „jedinstvene morfološke osobitosti”.Dalja analiza pomoću iks-zraka otkrila je da su kristali napravljeni od slojeva grafita, oblika ugljenika koji se obično koristi u olovkama, što okružuju središnji nanoklaster u srcu kristala. Naučnici smatraju da su najveroatniji kandidati za ove nanoklastere: fuleren (C60) ili poliheksaciklooktadekan (C18H12); molekula sačinjenih od ugljenika i vodonika.
Tim smatra da su kristali nastali u uslovima visoke temperature i visokog pritiska do kojih je došlo prilikom izgaranja meteora, iako još nije jasan tačan mehanizam njihovog formiranja. Istraživači se nadaju da će u budućnosti pronaći uzorke meteoritske prašine iz drugih svemirskih stena da bi uverili da li su ti kristali uobičajeni nusprodukt raspadanja meteora ili su jedinstveni za eksploziju u Čeljabinsku.Istraživanje naslovljeno Exotic carbon microcrystals in meteoritic dust of the Chelyabinsk superbolide: experimental investigations and theoretical scenarios of their formationobjavljeno je u časopisu The European Physical Journal Plus.
(Ilustracija Univerzitet Čeljabinsk/Taskajev)
(Indeks)
