Manastir Poganovo podignut je krajem 14. veka (1395. godine), a živopisan je bogatim tematskim programom tek sto godina kasnije, tačnije 1499. godine.
Na levoj obali reke Jerme, nedaleko od sela Poganovo, nalazi se manastir posvećen Svetom Jovanu Bogoslovu. Manastir Poganovo podignut je krajem 14. veka (1395. godine), a živopisan je bogatim tematskim programom tek sto godina kasnije, tačnije 1499. godine. Osnovao ga je i podigao srpski plemić Konstantin Dejanović Dragaš, sestrić cara Dušana, a posvetio ga je Sv. Jovanu Bogoslovu.
Konstantin Dejanović, u istoriji poznat i kao Konstantin Dragaš, bio je gospodar cele istočne Srbije, dela Kosova ‒ po njemu nazvanom Dragaš, i severne Makedonije, čiju upravu je delio sa vlastelinskom porodicom Mrnjavčević. Posle Bajazitovog, osmanskog osvajanja ovog dela Srbije, u pohodima na Tesaliju, Moreju, trnovsku Bugarsku i Carigrad ‒ Konstantinopolj, Konstantin Dragaš, kao i drugi balkanski vladari, postaje turski vazal i sa Markom Kraljevićem gine u bici na Rovinama 1395. godine.
U manastiru je do Prvog svetskog rata
čuvana takozvana dvostruka ikona ‒
dvostrana ikona sa likovima Bogorodice
i Jovana Bogoslova, koja predstavlja jednu
od najlepših s kraja 15. veka.
Sve do 1927. godine, klanac reke Jerme bio je u potpunosti neprohodan. Zahvaljujući tome, manastir je ostao neoštećen kroz vekove.
Manastir Poganovo, sa crkvom posvećenom Svetom Jovanu Bogoslovu, jedan je od najvećih i najvrednijih spomenika srpske srednjovekovne kulture. Osnova odlično očuvane poganovske crkve malih je dimenzija. Jednobrodna je, sa dve bočne apside i podseća na trolisnu detelinu, noseći posebne odlike moravske arhitekture. Crkva manastira Poganovo građena je od slojeva kamena i cigle. Iznad centralnog dela naosa manastira je sedmostrano kube, a na zapadnoj strani kula-zvonik.
Manastir Poganovo su 1499. godine oslikali umetnici iz severne Grčke, i ti prikazi se ubrajaju među najviša slikarska ostvarenja toga doba na Balkanu. Freske manastira Poganovo obuhvataju scene i kompozicije Velikih praznika, Učenja svetih otaca, prizora iz Bogorodičinog života, Hristovo stradanje, likove srpskih svetitelja, balkanskih anahoreta i apostola, koji opisuju identitet kulta svetitelja.
Raskošno oslikan
Oko crkve manastira Svetog Jovana Bogoslova u Poganovu nalazi se nekoliko ekonomskih objekata izgrađenih u orijentalnom stilu, koji se izuzetno skladno uklapaju u tišinu celokupnog manastirskog kompleksa. U manastiru Poganovu je do Prvog svetskog rata čuvana takozvana dvostruka ikona ‒ dvostrana ikona sa likovima Bogorodice i Jovana Bogoslova, koja predstavlja jednu od najlepših srednjovekovnih ikona s kraja 15. veka. Bila je poklon carice Jelene, žene vizantijskog cara Manojla II Paleologa (1391‒1425), u znak sećanja na oca Konstantina Dejanovića.
Danas se ta ikona nalazi u Muzeju ikona u Sofiji. Bugari su za vreme Prvog svetskog rata odneli u Sofiju i izvrstan ikonostas manastira Poganovo, koji su u 17. veku izradili majstori iz Debra. Spokojnom duhu manastira Poganovo značajno doprinosi njegovo veličanstveno lepo i mirno prirodno okruženje od čije lepote zastaje dah, što njegove posetioce opredeljuje da mu opet dođu u posetu.
(Izvor RTS)
