Arheološka otkrića u pećinskom kompleksu Balanica, kod Sićevačke klisure, stara su više od 400.000 godina, ukazuju na to da su neandertalci bili inteligentni kao savremeni ljudi i da je Srbija bila jedno od najvažnijih utočišta tokom ledenog doba. Ti podaci praktično menjaju istoriju čovečanstva jer govore o mešanju neandertalaca i modernih ljudi.
Pre savremenog čoveka postojao je neandertalac, a pre njega homohajdelbergensis, čiji je deo vilice, star više od 400.000 godina, pronađen u pećinskom kompleksu Balanica kod Sićevačke klisure. Osim tog, svetski značajnog naučnog otkrića, u pećini su pronađeni i ljudski ostaci iz perioda od pre oko 200.000 godina, ali još nije objavljeno kojoj vrsti su pripadali.
Mesto nalaženja vilice u Balanici
U tom periodu, neandertalci su bili glavna vrsta u Evropi, a moderni ljudi su tek naseljavali stari kontinent, što dokazuje fosil savremenog čoveka iz tog doba, koji je pronađen u grčkoj pećini Apidima. Povezujući istraživanje u Balanici sa činjenicom da su u istom periodu Evropu naseljavali i neandertalci i moderni ljudi, profesor arheologije Filozofskog fakulteta Dušan Mihailović, čiji tim je došao do senzacionalnih otkrića, postavlja tezu da je na našim prostorima došlo do interakcije između te dve vrste, što bi bilo od izuzetnog značaja za istraživanje evolucije čoveka.
Artefakti iz male Balanice
Mihailović ističe da su saznanja o mešanju te dve vrste vrlo oskudna, ali da Balanica, koja je bilo mesto okupljanja ljudi stotinama hiljada godina, predstavlja jedno od retkih nalazišta gde može da se otkrije šta se zapravo događalo. Jedno od najvažnijih otkrića sigurno je ognjište staro najmanje 200.000 godina, koje ukazuje na to da je u paleolitu neandertalac mogao kontrolisano da koristi vatru. To potkrepljuje teoriju da neandertalci nisu bili inferiorniji u odnosu na savremenog čoveka, kako se i sada smatra.
Ognjište u velikoj Balanici
„Oni su raspolagali dosta razvijenom tehnologijom za to vreme. Koristili su vatru, a postoje dokazi da su imali i razvijen simbolizam, što što vidimo po graviranim predmetima i činjenici da su sahranjivali mrtve. Sahranjivanje je potvrđeno na nekoliko lokaliteta, a nedavno su pronađeni ostaci u pećini Šanidar u Iraku”, objašnjava Mihailović. U pećini Pešturina kod Niša otkriveni su ostaci neandertalaca stari 102.000 godina. Tamo je pronađena i kost iz tog perioda, u koju su paralelno ugravirane linije, što potvrđuje postojanje simbolizma kod neandertalaca.
Artefakti iz Pešturine
U istoj pećini, otkriveni su i ostaci savremenog čoveka stari 26.000 godina, pa Mihailović zaključuje da čitavo područje Niške kotline pruža veoma dobar uvid u najraniju fazu istorije čovečanstva. Mihailović ističe da je, zbog broja nalazišta, Srbija veoma važna za istraživanje pojave modernog čoveka u Evropi, kome se u jednom trenutku trag na starom kontinentu potpuno izgubio, ali se ponovo pojavio sa istoka pre oko 44.000 godina.
Životinjske kosti u Pešturini
„Balkan je tokom ledenog doba predstavljao jedno od najvažnijih utočišta, u koje su se povukli biljni i životinjski svet, a i ljudske zajednice. Kasnije, u topplijim fazama, te zajednice su rekolonizovale severne oblasti, ali Balkan je, u hladnim fazama, pre svega, bio refugijum”, istakao je sagovornik „Sputnjika”.
On dodaje da su naša staništa bila pogodna za lov, jer su ljudi imali dobar pregled terena, a naseljavale su ih i različite vrste životinja. Na strmijim padinama lovili su kozoroge, u šumskim predelima jelene, a nosoroge i bizone u Niškoj kotlini. Mihailović tvrdi da u genima današnjeg evropskog stanovništva postoji dva do tri odsto gena neandertalaca, što dokazuje da je došlo do mešanja vrsta. To potkrepljuju i fosilni ostaci modernog čoveka pronađeni u Rumuniji, koji u sebi sadrže oko sedam odsto neandertalskih gena.
Ulaz u malu Balanicu
Istraživanje u kompleksu pećina Balanica počelo je 2004. godine i još nije završeno. Mihailović kaže da je pronađeno još mnogo toga što i dalje ne može da podeli s javnošću, pa ne bi bilo čudno da baš Srbija iznedri još svetski značajnih naučnih otkrića.
(Izvor Sputnjik)
Sve ilustracije u člnaku (Dušan Mihailović)
