Zemljina magnetosfera – područje u kojem dominira Zemljino magnetsko polje – slabi tokom obrtanja polova. Procenjuje se da je Zemljino magnetsko polje tokom Lašampovog događaja imalo jačinu od samo šest odsto današnjeg.
Poslednja promena magnetskih polova Zemlje najverovatnije se dogodila pre 42.000 godina, i tada je mogla biti uzrokom velikog izumiranja sisara i neandertalaca, pokazala je nova analiza prstenova fosilizivanog drveća.Nalazi studije, predstavljeni u časopisu Science, ukazuju na to da bi okretanje magnetskih polova, kada bi se ponovo dogodilo, bilo razorno – omogućilo bi pojačano zračenje iz svemira i razvoj ekstremnih vremenskih uslova.
Severni juri ka Sibiru
Zemljino magnetsko polje proteže se u svemir i najviše je koncentrisano na Severnom i Južnom polu. No polovi ne miruju. Oni se kreću i povremeno preokreću.Severni pol danas se ne nalazi onde gde je nekad bio. Godine 1900. bio je u Kanadi, a stoleće kasnije blizu Grenlanda. U proteklih 18 godina jurio je na istok oko 40 kilometara godišnje, a trenutno se kreće prema Sibiru.
Kad magnetsko polje oslabi, kosmički zraci ulaze u atmosferu i transformišu atome ugljenika u radioaktivni oblik C-14. Mereći količinu C-14 u svakom prstenu fosiliziranog stabla kauri, tim je tačno datirao Lašampov događaj.
Procenjuje se da se magnetski polovi okreću svakih 200.000 do 300.000 godina, no za sada još nema dovoljno naučnih uvida o učinku tog događaja na našu planetu.
Analiza godova na stablima
U novoj studiji Alan Kuper iz muzeja Južne Australije u Adelejdu i kolege identifikovali su najtačniji trenutak u istoriji u kojem se dogodilo poslednje preokretanje polova Zemljinog magnetskog polja, koje se naziva Lašampov događaj (Laschamp event).Tim je procenio da se ono dogodilo pre 41.560 do 41.050 godina i da je obrnuto stanje trajalo manje od 1.000 godina.
Do ove procene tim je došao na temelju analize radioaktivnog ugljenika u prstenovima drevnog, fosilizovanog stabla četinara kauri (Agathis australis), sačuvanog u močvarama severnog Novog Zelanda. „Drvo je živelo tačno kroz Lašampov događaj, a mi smo koristili promene u radioaktivnom ugljeniku C-14 u atmosferi da bismo tačno otkrili kada se magnetsko polje urušilo”, rekao je Kuper za New Scientist.
Zemljina magnetosfera – područje u kojem dominira Zemljino magnetsko polje – slabi tokom obrtanja polova. Kuperov tim procenjuje da je Zemljino magnetsko polje tokom Lašampovog događaja imalo jačinu od samo šest odsto današnjeg.
Štiti od štetnog zračenja
Poznato je da magnetosfera štiti život na Zemlji od različitih zračenja visokih frekvencija, tzv. jonizujućeg zračenja, i od kosmičkih zraka.Kad magnetsko polje oslabi, kosmički zraci ulaze u atmosferu i transformišu atome ugljenika u radioaktivni oblik C-14. Mereći količinu C-14u svakom prstenu fosiliziranog stabla kauri, tim je tačno datirao Lašampov događaj.
„Ove ekstremne promene mogle su uzrokovati ili barem pridoneti izumiranju, uključujući velikih sisara u Australiji i neandertalaca u Evropi”.
U sledećem koraku naučnici su pomoću modeliranja pokušali utvrditi podudaraju li se neke ključne klimatske promene s Lašampovim događajem da bi ispitali moguće klimatske efekte obrata polova. Rezultat je bio potvrdan – oslabljeno magnetsko polje omogućilo je da više kosmičkih zraka iz svemira i jonizujućeg zračenja iz Sunčevih baklji dođe do Zemlje i promeni klimatske uslove.
„Ono oštećuje ozonski omotač, pa do Zemlje dolaze velike količine ultraljubičastog zračenja”, kaže Kuper.To je moglo prouzrokovati ekstremne vremenske uslove, uključujući munje, visoke temperature i mnogo sunčeve svetlosti – na što su se organizmi možda teško mogli prilagoditi.
„Ove ekstremne promene mogle su uzrokovati ili barem pridoneti izumiranju, uključujući velikih sisara u Australiji i neandertalaca u Evropi”, kaže Pola Rimer sa Kraljevskog univerziteta Belfast, koja nije bila uključena u istraživanje.Megafauna širom Australije i Tasmanije – praistorijski divovski sisari koji su postojali u kasnom pleistocenu – i neandertalci u Evropi izumrli su otprilike u isto vreme kada se dogodio preokret magnetskih polova, pre 42.000 godina.
No, stručnjaci ističu da lutanje severnog magnetskog pola koje se beleži posljednjih stotinak godina ne znači nužno da bi se obrat mogao dogoditi u skoroj budućnosti. „To ne mora nužno značiti da će se obrat ponoviti, no kada bi se dogodio, bilo bi to apsolutno katastrofalno”, rekao je Alan Kuper.
(Izvor Indeks)
Na kom stepenu razvoja je pre 42000 godina, kada se dogodila promena polova, bio čovek od kojeg potiče savremeni čovek, u odnosu na neandertalca? Kako je on uspeo da preživi? Razumljiv bi bio odnos Savremeni čovek – zavistan od svekolike potpore kojom je okružen – i čoveka lovca/sakupljača pre 42000 godina. Sva prednost bi bila na strani lovca/sakupljača. Ali neandertalac nije imao sofisticirano okruženje čijim nestankom bi nestao i on. Razlozi za njegov nestanak bi trebali tražiti i na mnogim drugim stranama.