Poreklo ove monumentalne građevine i dalje je misterija.
Ova kamena košnica otkrivena je 1984. godine u Kini i od tada se nalazi pod njenom zaštitom, ali i posle mnogo godina izučavanja arheolozi nisu uspeli da odgonetnu misteriju njenog porekla.Pećine Gujadžu – poznate i pod imenom „Drevna kuća na litici Janking”– jeste u steni isklesan kompleks pećina nalik na saće, koji se nalazi na obroncima planine Tianhuang u kineskom okrugu Janing.
Nalazište je prvi put otkriveno 1984. godine tokom istraživanja koje je sprovela Kancelarija za upravljanje kulturnim relikvijama okruga Janking. Od tog trenutka Gujadžu je registrovan u nacionalnoj jedinici za zaštitu ključnih relikvija kulture, što je najviši nivo zaštite.Gujadžu pećine, se nalaze na severnoj ivici basena Janking-Fanšana, geološke oblasti koju čine granitne stene stare 110 miliona godina, formirane u vreme kada je magma prodrla naviše kroz velike količine dijabaznih stena.
Graditelji ovih pećina su vešto iskoristili prednosti granita kako bi izgradili složenu mrežu prostorija: 350 komora usečenih u stenu u sistemu od 117 pećina. Komore su uglavnom visoke 1,8 m i raspoređene su u pravougaonom ili kvadratnom planu – koji varira u veličini od jednosobnih do većih višesobnih stanova koja se prostiru na više nivoa.Mnogi stanovi sadrže nameštaj isklesan u kamenu. Ovde počivaju drevni kameni kreveti, postolja za lampe, pregrade za odlaganje, kameni stolovi, peći i dimnjaci, kao i kang – rukom isklesani jednostavni sistem za grejanje – koji se može naći u domaćinstvima širom Kine.
Komore su bile međusobno povezane mrežom vertikalnih i horizontalnih prolaza, spajajući gornje stambene prostore sa nižim nivoima, koji su služili za držanje stoke i konja.Najveći i najkomplikovaniji kompleks u Gujadžu naziva se Guantandži što u prevodu znači Zlatni hram. Ovaj hram se sastoji od osam odaja na dva sprata. Na ulazu su dva kitnjasto izrezbarena stuba koja vode u odaju koja se koristila prilikom zajedničkih okupljanja ili verskih ceremonija.
Poreklo stanovnika koji su osmislili i napravili Gujadžu kompleks je donekle misterija. Arheolozi nisu uspeli da pronađu nijedan preživeli organski materijal koji bi poslužio da da pouzdane podatke, niti postoje freske ili rezbarije u ovom sistemu pećina.Neki naučnici sugerišu da su ovo mesto osnovali Kumo Ksi, takođe zvani i Tatabi, mongolski stepski narod koji je živeo pre više od 1.000 godina. Kumo Ksi su učestvovali u nekoliko sukoba s kineskim dinastijama i kitanskim plemenima, što je rezultiralo nizom katastrofalnih poraza i nestankom ovog naroda.
Među mnogobrojnim pretpostavkama, dve moguće kažu da je kompleks bio žitnica izgrađena u periodu vladavine dinastije Tang – koja je vladala od 618. do 907. godine – ili možda da je služio kao garnizon za vojnike tokom dinastije Han koja je vladali od 202. p.n.e. do 220. godine.
(Izvor Nacionalna geografija)
