Novo otkriće menja razumevanje praistorije, jer se to dogodilo tek 2,200 godina pre Hrista.
Drevna DNK konja otkriva da ih ljudi nisu pripitomili sve do 2200. godine pre Hrista, a to je 1.000 godina kasnije nego što se mislilo. Najpre zbog mesa i mleka, a potom i zbog prevoza i prnosa, ukazuje nova studija drevnih ostataka. Genetska analiza otkriva da se to dogodilo oko 2200. godine pre naše ere. Konji su unapredili ljudsku istoriju svojom izdržljivošću na velikim udaljenostima i sposobnošću prenošenja teških tereta i jahača, što je omogućilo brzo širenje svetom, donošenje hrane i opreme i borbu oružjem jašući. Istraživanja ljudskih kostura iz kulture Jamna 2023. godine odredila su da se to desilo od 3300. do 3000. pre Hrista. kada su se polunomadski ljudi kretali Evropom i zapadnom Azijom, šireći svoj indoevropski jezik.
Nova analiza 475 genoma drevnih konja opovrgava ideju da su velika krda pratila migraciju ljudi širom Evrope hiljadama godina ranije. U studiji objavljenoj u časopisu Nature, tim istraživača identifikovao je jasne promene u genetici pripitomljenih konja koje upućuju da se o dgodilo hiljadu godina kasnije. U ispitivanju DNK konja, istraživači su pokušali identifikuju dokaze o uzgoju, uključujući naglo smanjenje genetske raznolikosti i kraće vreme između generacija.
Otkrili su da je genom bio lokalan u srednjoj Evropi te u Karpatskom i Transilvanskom basenu do kraja trećeg hiljadugodišta pre nove ere, znatno nakon ekspanzije Jamna kulture. Osim toga, vreme između generacija konja znatno se smanjilo pre otprilike 4.200 godina, što nagovešćuje da su uzgajivači pokušavali da gaje više životinja. Genetska studija je, takođe, pokazala da je nova krvna loza, koja odgovara onoj modernih pripitomljenih konja, nastala oko 2200. godine pre Hrista, što odgovara arheološkim slikama konja u Mesopotamiji i zatrpanim bojnim kolima na Uralskim planinama.
„Čini se da je prvo pripitomljavanje bilo motivisano opskrbom mesom i mlekom u nekoj srednjoazijskoj grupi lovaca–sakupljača”, rekao je za Live Science koautor studije Ludovik Orlando, molekularni arheolog u Centru za antropobiologiju i genomiku u Tuluzu (Francuska). Ali ti ljudi, koji su živeli na području današnjeg Kazahstana, nisu koristili konje za prevoz. „Nasuprot tome, druge grupe koje su pripitomile konja pre 4.200 godina bile su podstaknute mobilnošću, budući da se njihova krvna loza konja proširila kao nijedna druga pre i posle.”
Okidač za pripitomljavanje, prema ovom naučniku, možda je bio klimatski događaj koji je doveo do sušnih sezona u jugozapadnoj Aziji i stepama, jer su konji mogli pomoći ljudima da prežive tako što su im omogućili da se brzo presele na nove pašnjake. Vilijam Tejlor, arheozoolog sa Univerziteta Kolorado u Bolderu (SAD), koji nije bio uključen u studiju, rekao je da ovo istraživanje pokazuje „prilično uverljivo da, iako su Jamna i druge rane kulture zapadnih stepa možda imale vezu s divljim konjima, imale su malo veze s prvim pripitomljavanjem konja”. Genetski model nove studije „konvergira s drugim linijama neposrednih dokaza prilično uredno”.
Ševan Vilkin, biomolekularni arheolog sa Univerziteta u Bazelu (Švajcarska), koji nije bio uključen u studiju, rekao je da, iako je njen prethodni rad identifikovao jedinke Jamna kulture koje konzumiraju konjsko mleko, to „verovatno predstavlja rani pokušaj pripitomljavanja konja na tom području”. On je izjavio da nova studija ukazuje „da je sve manje moguće da su u Jamna kulturi koristili konje za masovne migracije preko stepe”.
Iako ostaje, donekle, zagonetka zašto su ljudi pripitomili konje dosta dugo nakon drugih životinja, poput pasa, ovaca, goveda, čak i magaraca, a čim su to učinili ubrzo su vodili sa sobom gotovo svuda. „Ovu relativno kasniju ekspanziju konja jasno su pospešili ljudi, budući da je ona bez presedana u našem skupu podataka koji pokriva 50.000 godina”, zaključio je Ludovik Orlando.
(Ilustracija Wikimedia Commons)
(Kliks)
