Gebekli Tepe u Turskoj jedno je od najveličanstvenijih arheoloških nalazišta. To je svetilište iz kamenog doba, starije od 10.000 godina. Stručnjaci su ustanovili da bi rezbarija na zidu kompleksa mogla biti najstariji poznati kalendar na osnovu kojeg se pratila smena godišnjih doba. Za sada nije poznato koje je sve uloge imalo to mesto u neolitičkoj zajednici. Najverovatnije su ga podigli lovci-sakupljači kao prvo trajno svetilište na svetu. Najnovija otkrića ukazuju da se, barem u nekom periodu, koristilo i za posmatranje noćnog neba, piše Sciece Alert.
U tom smislu je posebno interesantan takozvani Stub lešinara, na kojem je usred stilizovanih šara ugraviran lik ptice. Prethodno istraživanje, koje je vodio hemijski inženjer Martin Svetmen sa Univerziteta Edinburg, pokazalo je da bi figure na mogle predstavljati sazvežđa, a druge rezbarije udar komete od pre 13.000 godina, događaj pre izgradnje spomenika. Spomenuti udar se podudara s početkom mini ledenog doba (mlađi drijas), a i periodom kada se stanovništvo sve više okretalo poljoprivredi; što je dovelo do neolitske revolucije. Svetmen je sada napravio korak dalje u analizi simbola. On smatra da bi oznake na stubovima u obliku slova V mogle predstavljati dane, a rezbarije druge kosmičke događaje.
Naime, dotični istraživač je brojio i proučavao sve oznake u obliku slova V i ustanovio da, ako one predstavljaju jedan dan, onda jedan stub prikazuje godinu s 365 dana, koja se sastoji od 12 lunarnih meseci i 11 dodatnih dana što čine solarnu godinu. Ptica grabljivica na Stubu lešinara ima simbol V oko vrata. Prema Svetmenovoj analizi, ona bi mogla predstavljati sazvežđe povezano s letnim solsticijem; drugim rečima, simbol V na ptici možda prikazuje sam solsticij. Druge figure na stubovima, takođe, imaju oznaku V na vratu, kao i kipovi i figure pronađeni na drugim mestima. Ti bi simboli, smatra Svetmen, takođe bi mogli biti povezani s prolaskom i beleženjem vremena. U toku pređašnjeg istraživanja ovaj hemičar je našao vezu između životinjskih figura na stubovima i precesije Zemlje ili promene orijentacije Zemljine osi rotacije. Nadalje, dva stupca možda prikazuju godišnju kišu meteora Taurida, iz koje je možda i došla kometa u mlađem drijasu.
Arheolozi koji su upriličili terenska istraživanja u Gebekli Tepeu osporili su Svetmenovo prethodno traganje, zato postoji mogućnost da se to ponovo dogodi. Kako god, njegova razmišljanja pažnju i zasigurno podstiču dalja istraživanja. „Izgleda da su stanovnici Gebekli Tepea pažljivo posmatrali nebo, što je za očekivati s obzirom na to da je njihov svet u jednom trenutku opustošila kometa. Možda je taj događaj naterao lovce-sakupljače da se zbog hladnije klime okrenu poljoprivredi”, zaključio je Martin Svetmen.
(Ilustracija Sue Fleckney/Flickr, CC BY-SA 2.0)
(Indeks)
