Karotenoid fitoen se kao sastojak hrane nalazi u mnogim svakodnevnim namirnicama, kao što su paradajz, marelice, crvena paprika i citrusi poput pomorandži i mandarina.
Naučnici su nedavno u novom istraživanju otkrili da jedan sastojak hrane, karotenoid fitoen, znatno produžuje život valjkastog crva (Caenorhabditis elegans) i smanjuje paralizu povezanu sa Alchajmmerovom bolešću. Autori studije objavljene u časopisu Antioxidants ističu da planiraju sprovesti dodatna istraživanja koja bi utvrdila koliki učinak taj sastojak bi mogao imati u prevenciji bolesti ljudi. U minulih nekoliko godina istraživači su prilično napredovali u razumevanju kako određeni prehrambena jedinjenja mogu usporiti starenje i pomoći u prevenciji bolesti povezanih s godinama, uključujući Alchajmerovu bolest.
Nova studija izvedena je u saradnji istraživača sa Univerziteta u Sevilji u Španiji i tima dr Marine Eskure sa Univerziteta u Kentu u Velikoj Britaniji. Istraživanje je pokazalo da fitoen koji se prirodno nalazi u brojnom povrću i voću može bitno produžiti životni vek valjkastog crva i smanjiti proteotoksične učinke amiloidnih plakova, ključnih u razvoju Alchajmerove bolesti. Prema rezultatima studije, koja je deo doktorske disertacije Angheles Moron Ortiz, životni vek nematoda povećan je između 10% i 18.6%.
Što je još važnije, istraživači su otkrili da je jedinjenje dovelo do smanjenja toksičnih učinaka amiloidnih plakova od 30% do 40%. To ukazuju da bi fitoen mogao imati važnu ulogu u borbi protiv starenja i neurodegenerativnih bolesti. Fitoen (phytoene) je međuprodukt u biosintezi karotenoida. Sinteza fitoena predstavlja prvu fazu u sintezi karotenoida u biljkama. On se s hranom gomila u različitim ljudskim tkivima, uključujući jetru, pluća, dojku, prostatu, debelo crevo i kožu. Poznato je da u koži pruža zaštitit kroz nekoliko mehanizama: delovanjem kao apsorber , antioksidans i protivupalno sredstvo. Jedan od ključnih činilaca bio je pomenuti mali crv kao model za istraživanje. On se često koristi u biomedicinskim istraživanjima zbog genetske sličnosti s ljudima u osnovnim biološkim procesima, kao što su starenje i reakcije na otrove.
C. elegans je više puta bio ključan u otkrićima koja su dovela do Nobelovih nagrada, uključujući programiranu ćelijsku smrt i RNK interferenciju, jer omogućuje naučnicima da brzo procene učinke različitih jedinjenja na ćelijske procese zbog kratkog životnog vijeka od nekoliko sedmica. U ovom slučaju istraživači su mogli pratiti ne samo produženje životnog veka nego i uticaj fitoena na formiranje amiloidnih plakova povezanih s Alchajmerovom bolešću, što je omogućilo preciznu ocenu moći ovog spoja u borbi protiv bolesti povezanih sa starenjem.
Jedan od najvažnijih učinaka fitoena bio je smanjenje toksičnosti amiloidnih plakova. Amiloidni plakovi su gomilice proteina koje se stvaraju u mozgu pacijenata s Alchajmerovom bolešću i doprinose progresiji oboljenja oštećujući moždane ćelije. Smanjenje plakova kod nematoda daje nadu da bi fitoen mogao igrati ključnu ulogu u prevenciji ili usporavanju rečene bolesti. Osim toga, naučnici su primetili da se odgađa početak paralize kod nematoda, što je još jedan pokazatelj da fitoen može pružiti zaštitu od neurodegenerativnih bolesti. Ovi rezultati za sada su preliminarni.
Dr Paula Mapeli Bram, jedna od autorki studije, izjavila je: „Ovo su vrlo uzbudljivi preliminarni rezultati, sada tražimo novac da bismo nastavili istraživanja i otkrili kroz koje mehanizme se ovi učinci ostvaruju”. Budući da se fitoen prirodno nalazi u mnogim namirnicama, njegova primena u prevenciji bolesti izuzetno je privlačna. Pored toga, to je materija koja se dobro apsorbuje u ljudskom telu i nalazi se u mnogim tkivima, uključujući kožu.
Tim profesora Antonija Hesusa Melendeza Martineza sa Univerziteta u Sevilji već 15 godina proučava fitoen i druge karotenoide, s naglaskom na zdravu ishranu. Tamošnji istraživanja ukazuju da se fitoen može koristiti u održivoj proizvodnji hrane, čime bi se smanjio rizik od bolesti povezanih sa starenjem. Inače, on se nalazi u mnogim svakodnevnim namirnicama kao što su paradajz, šargarepa, marelice, crvena paprika i citrusi poput pomorandži i mandarina. Stoga bi njihov povećani unos mogao imati važnu ulogu u prevenciji bolesti povezanih sa starenjem i u zaštiti od neurodegenerativnih poremećaja poput Alchajmerove bolesti.
(Ilustracija Shutterstock)
(Indeks)
