Nemački istraživači smatraju da je u doba posldnjeg glacijalnog maksiimuma (LGM) stanovništvo zapadne Evrope potpuno izumrlo. Kad je područje ponovo postalo nastanjivo, tamo su živeli potomci onih koji su preživeli u istočnoj Evropi.
Iako se poslednje glacijalno razdoblje moglo bezbrižno nazvati „ledenim dobom”, temperature su dosta varirale. To je uticalo na čovečanstvo čak i u tropskim krajevima, a u izrazito hladnoj Evropi promene su verovatnije bile pitanje života i smrti. Novi način analize fosilnih zuba iz tog doba daje naznaku kako je populacija evropskih lovaca-sakupljača varirala do pojave poljoprivrede. Pripadnici ljudskog roda u Evropi žive jako dugo, ali koliko je poznato moderni ljudi, Homo sapiensi, tu su prvi put okušali sreću pre 54.000 godina. Nisu ostali, ali pre otprilike 45.000 godina došlo je do trajnijeg naseljavanja.
Svet je tada bio hladniji, a bivaće još hladniji sve do pre otprilike 25.000 godina u onome što je poznato kao poslednji glacijalni maksimum (LGM). Do tog vremena većina severne i veći deo srednje Evrope bili su prekriveni lednicima. Međutim, doktor Hanes Ratman sa Univerziteta u Tibingenu (Nemačka) i saradnici veruju da su otkrili kako su ti zidovi leda uticali na stanovništvo južnije. Gotovo 20.000 godina nakon što su moderni ljudi stigli na kontinent, tim je otkrio da su populacije zapadne i istočne Evrope bile blisko povezane jedna s drugom. „Ovo otkriće je u skladu s našim prethodnim saznanjima iz arheoloških studija, koje su identifikovale široko rasprostranjene sličnosti u kamenim alatima, lovačkom oružju i prenosnim umetninama iz različitih područja”, rekla je koautorka studije Judit Bajer.
Autori to pripisuju otvorenom stepskom krajoliku poput moderne Ukrajine, gde su stada sisara činila glavnu zalihu hrane, a putovanje je bilo lako i nagrađeno. Uslovi su bili hladniji nego kad su se moderni ljudi prvi put doselili u te krajeve, ali u početku su skromni padovi temperature bili popraćeni rastućom gustoćom naseljenosti. Zatim su se od pre 28.000 do 14.700 godina populacije istoka i zapada razišle. Obe oblasti su pretrpele ozbiljan pad populacije, gubeći pritom mnogo genetske raznolikosti i rizikujući ukrštanje u srodstvu.
„Drastičnu demografsku promenu verovatno su uzrokovale velike klimatske promene: temperature su tokom ovog razdoblja pale na najniže vrednosti u celom gornjem paleolitiku i kulminirale u poslednjem glacijalnom maksimumu, vremenu kada su ledene ploče dosegle svoj najveći opseg i prekrile većinu severne i srednje Evrope”, objasnio je Ratman. S obzirom na to da se zemlja koja nije bila potpuno zaleđena pretvorila u tundru, igra se promenila. Oni ljudi koji su preživeli postali su izolovani u bezbednim staništima gde su uslovi bili nešto gostoljubiviji, onemogućeni da dođu do svojih najbližih suseda u udaljenim dolinama.
Iako se u većinu toga sumnjalo na temelju drugih nalaza, istraživači su sada pronašli dokaze za nešto novo. Naime, oni smatraju da je u nekom trenutku oko LGM-a stanovništvo zapadne Evrope potpuno izumrlo. Kad je područje ponovo postalo nastanjivo, tamo su živeli potomci onih koji su preživeli u istočnoj Evropi. „Arheolozi su dugo raspravljali o uticaju klimatskih promena i novih uslova okoline na demografiju lovaca-sakupljača u to vreme. Zbog ograničenog broja dostupnih fosila i njihove često loše molekularne očuvanosti za analizu drevne DNK, bilo je vrlo teško izvući zaključke o uplivu klimatskih činilaca na migraciju, rast populacije, pad i izumiranje”, dodao je Ratman.
Zubi su, međutim, čvršći od bilo čega drugog u telu. Posledično, postoji znatno više njihovih ostataka nego bilo čega drugog. Timovi forenzičara ponekad moraju identifikovati žrtve zločina ili katastrofa prema zubnim kartonima. Ratman i saradnici došli su do svojih zaključaka radeći nešto slično za kontinent, koristeći uzorke grebena i žljebova na zubima 450 ljudi koji su živeli u Evropi od 47.000 do 7.000 godina da utvrde njihove veze. „Ove osobine su nasledne, što znači da ih možemo koristiti za praćenje genetskih odnosa među ljudima iz ledenog doba bez potrebe za dobro očuvanom drevnom DNK”, istakao je Ratman.
Istraživači su, čak, koristili fotografije fosilnih zuba uništenih u Drugom svjetskom ratu jer su tragovi bili vidljivi bez mikroskopa. Ti podaci su zatim prošli kroz algoritam mašinskog učenja da bi se identifikovali najverovatniji odnosi među ljudima kojima su zubi pripadali. Autori priznaju da je njihov uzorak ograničen za određena mesta i razdoblja, ostavljajući prostora za izvesnu nesigurnost, osobito tamo gde je u suprotnosti s prethodnim istraživanjima u kojima su upotrebljene druge metode. Međutim, većina njihovih zaključaka u skladu je s prethodnim nalazima temeljenim na preostaloj DNK i kulturološkim predmetima, pa se nadaju da će otkriće više zuba dodatno pojačati poverenje. Studija je objavljena u otvorenom pristupu časopisa Science Advances, piše IFLScience.
(Ilustracija vividmaps.com)
(Kliks)
