Prema najnovijem istraživanju, svemirsko telo koje je udarilo Zemlju prije 66 milioa godina i pobilo gotovo sve vrste dinosaura zapravo je ogroman asteroid koji se formirao van orbite Jupitera. Naučnici su tako potvrdili dugogodišnju pretpostavku da je za masivni krater Čiksalab u Meksiku odgovorna kosmička stena iz spoljnjeg dela Sunčevog sistema. No, kako su to saznali?
Analizirali su pradavni sloj sedimenta sačuvan u stenama i uporedili pronađene minerale s poznatim vrstama svemirskih tela. Izumiranje u razdoblju krede/paleogena (K/Pg) peto je masovno izumiranje u minulih 540 miliona godina. Kada je asteroid prečnika oko 10 kilometara (veličina grada) pao u područje današnjeg poluostrva Jukatan, s lica Zemlje je izbrisano više od 60% svih vrsta, uključujući gotovo sve dinosaure. Prilikom udara u atmosferu su izbačene ogromne količine sumpora, prašine i čađi, što je delimično blokiralo sunčevu svetlost i uzrokovalo pad temperature.
Slojevi iz krede/paleogena sadrže značajan udeo minerala poput iridijuma, rutenijuma, osmijuma, rodijuma, platine i paladijuma. Ti elementi su prilično retki na Zemlji, osobito na površini, a često se nalaze u meteoritima. Geohemičar Mario Fišer-Gede sa Univerziteta Keln u Nemačkoj i saradnici nabavili uzorke stena iz krede/paleogena s tri lokacije i usoredili ih s uzorcima sa osam drugih mesta udara iz proteklih 3,5 milijardi godina. Ispitali su, takođe, rutenijum iz meteorita i uporedili iznose s rutenijumom koji je nastao na Zemlji, piše Nature.
Istraživači su se usresredili na izotope metalnog rutenijuma jer su iznosi pomenutog izotopa sa Zemlje različiti od onih u meteoritima. Na osnovu toga mogli su razlikovati asteroide koji su nastali u spoljašnjem delu Sunčevog sistema, van orbite Jupitera, i one koji potiču iz unutrašnjeg dila. Naime, kada se pre otprilike 4,5 milijardi godina Sunčev sistem formirao iz molekularnog oblaka, temperature u unutrašnjem području bile su previsoke za kondenzaciju ispaeljivih jedinjenja poput vode. Asteroidi koji su nastali u tom delu sadrže niske iznose isparljivih tvari i bogati su silikatnim mineralima.
S druge strane, oni koji su formirani u udaljenijim područjima sadrže mnogo ugljenika i isparljivih jdinjenja. Fišer-Gede i kolege su otkrili da su izotopi rutenijuma u telu koje je okončalo sudbinu dinosaura odgovarali asteroidu sa ugljenikom; drugim rečima, onome koji dolazi iz spoljnjeg Sunčevog sistema. Izotopi rutenijuma su, isto tako, osporili hipotezu prema kojoj je za krater Čiksalab kriva kometa, a ne asteroid jer pronađeni izotopi nisu odgovarali kometi. Istraživanje Ruthenium isotopes show the Chicxulub impactor was a carbonaceous-type asteroid objavljeno je u časopisu Science.
(Ilustracija Shutterstock)
(Indeks)
