Neandertalci koji su u Nemačkoj boravili pre 125.000 boravili godina očito su dobro razumeli prehrambenu vrednost životinjske koštane masti što su je proizvodili,
Ljudi kamenog doba koji su živeli uz jezero na području današnje Nmačke stalno su obrađivali životinjske leševe da dobiju masne sastojke. Vodili su ono što naučnici opisuju kao „fabriku masti” u kojoj su kuvali ogromne količine kosti, pokazuje novo istraživanje. Arheolozi su to otkrili analizirajući oko 120.000 fragmenata kostiju i 16.000 kremenih alata iskopanih tokom više godina na lokalitetu Nojmark-Nord, južno od grada Halea, navodi se u studiji objavljenoj minulih dana u časopisu Science Advances. Iskopine su pronađene s dokazima o korišćenju vatre.
Istraživači veruju da su neandertalci, izumrla ljudska vrsta za koju je poznato da je na tom području živela pre 125.000 godina, kamenim maljevima razbijali kosti bogate koštanom srži, a zatim ih satima kuvali da izvuku mast. Ona bi isplivala na površinu i mogli su je pokupiti nakon što se ohladi. Budući da je takav pothvat zahtevao planiranje lova, prenošenje i skladištenje životinjskih trupova za potrebe koje nadilaze neposrednu konzumaciju i preradu masti na posebno određenom mestu, ovo otkriće pomaže stvaranju jasniju sliku o organizaci, strategiji i veštinama preživljavanja.
„Što se tiče stava da su neandertalci bili glupi, ovo je još jedan dokaz da to nije istina”, rekao je Vil Robroks, koautor studije i profesor paleolitske arheologije na Univerzitetu Lajden u Holandiji. Niz arheoloških otkrića u proteklim decenijama pokazao je da su neandertalci bili mnogo inteligentniji nego što se smatralo. Nastanjivali su područja širom Evroazije i nestali pre oko 40.000 godina. Ranija istraživanja pokazala su da su izrađivali pređu i lešak, gravirali kosti, urezivali crteže na zidove pećina i pravili nakit od orlovih kandži. Pojedinosti novog istraživanja upućuju na to da su bili iznenađujuće umešni i u pristupu ishrani.
Neandertalci koji su na tom nemačkom lokalitetu boravili tokom 300 godina očito su dobro razumeli i prehrambenu vrednost koštane masti koju su proizvodili, piše u studiji. Mala količina masti bitan je deo zdrave, uravnotežene ishrane. Za lovce-sakupljače poput neandertalaca bila je još važnija jer su verovatno uvelike zavisili os životinjskih namirnica. Ishrana u kojoj dominira nemasno meso i nema dovoljno masnih kiselina može dovesti do iscrpljujuće, ponekad i smrtonosne neuhranjenosti, kada jetreni enzimi ne uspevaju razgraditi višak proteina i izlučiti azot, istaknuli su istraživači.
Danas poznata kao proteinsko trovanje, ta bolest je mejđu ranim evropskim istraživačima Severne Amerike bila poznata pod nazivima zečja glad ili mal de caribou. Lovci-sakupljači poput neandertalaca, čija je proseča jelesna težina iznosila od 50 do 80 kilograma, morali su ograničiti dnevni unos proteina ispod 300 grama da bi izbegli takvo stanje. To je značilo oko 1.200 kalorija, količinu znatno manju od dnevnih energetskih potreba, prema istraživanju. Zbog toga su neandertalci verovatno morali ostatak kalorija pribavljati iz neproteinskih izvora, masti ili ugljenih hidrata. Životinjsko meso sadržalo je vrlo malo masnoće, pa su kosti, koje imaju srž i drugo masno tkivo čak i kada je životinja pothranjena, bile dragocjeniji izvor.
Istraživači su otkrili da većina ostataka na tom nalazištu potiče od 172 velike životinje, uključujući konje, jelene i evropska divlja goveda (tur), danas izumrle srodnike domaćih goveda. Neandertalci su birali najduže kosti koje su sadržale najviše srži, pokazala je studija. Nije potpuno jasno kako su ih tačnp obrađivali. Po svemu sudeći, izrađivali su posude ili lonce od brezine kore, životinjske kože ili delova tela poput želučanih kesa, punili ih vodom i vešali iznas vatre. Konzumiratli su proizvedenu mast kao masnu supu kojoj su dodavali biljke radi boljeg ukusa i prehrambene vrednosti,objasnio je Džef Smit, koautor studije i viši istraživač zooarheologije na Univerzitetu Reding. U toku iskopavanja pronađeni su i ugljenisani ostaci lešnjaka, žira i trnjine. „Oni nisu bili samo lovci-sakupljači koji su preživljavali iz dana u dan, već i veoma vešti u planiranju, mogli su predvideti buduće potrebe, organizovati složene zadatke i iskoristiti svaku kaloriju iz okoline”, naglasio je Smit.
Otkriće je uzbudljivo, smatra Ludovic Slimak, arheolog iz francuskog Nacionalnog centra za naučna istraživanja (CNRS) i sa Univerziteta Pol Sabatije u Tuluzu, koji nije učestvovao u istraživanju: „Ona napokon nude jasan arheološki dokaz onoga što su mnogi od nas dugo pretpostavljali – da neandertalci nisu samo prepoznali vrednost masnoća unutar kostiju, nego su razvili posebne strategije za njihovo vađenje i preradu. To se savršeno uklapa u širu arheološku sliku koja prikazuje neandertalce kao vrlo vešte lovce na krupnu divljač s izoštrenim osećajem za ekološko prilagođavanje.” Dotični naučnik je autor knjige „Poslednji neandertalac”, koja će krajem godine biti objavljena na engleskom jeziku. „Lokalitet Nojmark-Nord najbolji je dosad poznati primer proizvodnje koštane masti iz tog razdoblja kamenog doba”, istakao je Brjus Hardi, profesor antropologije na Koledžu Kenjon u Ohiju. On nije učestvovao u istraživanju. „Ovo bi mogao biti najveći dokaz da su neandertalci prerađivali kosti da bi dobili mast.”
(Ilustracija Vil Roubrouks/Univerzitet Lajden)
(Indeks)
