U tom kontekstu zanimljivo je da su brojna istraživanja pokazala da postoje neke ćelije koje ne stare, što uključuje i matične ćelije raka.
Proučavajući crve valjakaste crve naučnici su otkrili skrivene elemente i mehanizme koji bi mogli pomoći u usporavanju procesa starenja kod ljudi. U časopisu Nature Communications istraživači iz Budimpešte objavili su naučni rad koji bi, prema autorima, mogao biti značajan korak ka usporavanju procesa starenja, a time iublažavanju bolesti i tegoba povezanih sa starenjem.
Istraživački tim, predvođen dr Adamom Sturmom i dr Tiborom Velaijem sa Univerziteta Etveš Lorand, otkrio je specifične elemente u našoj DNK koji mogu destabilizisati genetski kod što uzrokuje starenje. Mađarski tim je na valjkastim crvima sproveo brojne eksperimente u kojima je posebno istraživao delove DNK poznate kao transpozicioni elementi (TE).
Valjkasti crvi se često koriste kao životinjski modeli za istraživanje ljudske biologije iz nekoliko važnih razloga. Jedan od važnijih je to što C. elegans ima relativno mali genom sa oko 20.000 gena, što olakšava genetičke studije i analize. Posebno je zanimljivo to što oni, iako su jednostavni, dele mnoge osnovne biološke i biohemijske procese s ljudima, što ih čini relevantnim modelom za proučavanje ljudske biologije i bolesti. Osim toga, oni imaju kratak životni vek od 2 do 3 sedmice, a to omogućuje brza i dugoročna istraživanja starenja, razvoja i genetike.
Telo C. elegans-a je prozirno, pa to istraživačima omogućuje posmatranje razvoja ćelija, organa i tkiva u stvarnom vremenu pomoću mikroskopa. Valjkasti crvi se, inače, lako i jeftino uzgajaju u laboratorijama. Oni se, takođe, mogu lako genetički modifikovati, a to omogućava istraživanja funkcije gena i genetičkih mreža. Konačno, zbog svega navedenog postoji opsežna baza podataka i literatura o C. elegans-u, tako da se olakšava korišćenje prethodnih rezultata u novim istraživanjima.
Transpozicioni elementi (TE) su, isto tako, poznati kao preskakajući geni, sekvence su DNK koje mogu menjati svoj položaj unutar genoma. Oni imaju sposobnost preseljenja s jednog mesta na drugo u genetskom kodu, što može uzrokovati mutacije i promene u strukturi genoma. TE igraju ključnu ulogu u evoluciji i genetskoj raznolikosti, no njihova nekontrolisana aktivnost može imati štetne posledice. Ako se previše kreću i usađuju na raznim mestima na DNK, mogu destabilizovati genetski kod, a to će poremetiti funkcije ćelija i pridoneti procesu starenja. U tom kontekstu zanimljivo je da su brojna istraživanja pokazala da postoje neke ćelije koje ne stare, što uključuje i matične ćelije raka.
Dr Sturm i dr Velai ranije su objavili članke Mehanizam starenja: primarna uloga transpozicijskih elemenata u dezintegraciji genoma i Put Piwi-piRNA : put do besmrtnosti. U tim naučnim radovima adresirali su proces koji se odvija u matičnim ćelijama raka, poznat kao Piwi-piRNA put, i vezu između njega i koncepta besmrtnosti. U novom istraživanju otišli su korak dalje tako što su pokušali da ojačaju Piwi-piRNA put u valjkastom crvu. To su učinili koristeći tehnike za smanjenje aktivnosti transpozicionih elemenata, a rezultati su pokazali da su crvi sporije starili.
Štaviše, kad su istraživači kontrolisali više transpozicionih elemenata istovremeno, učinci su se multiplicirali tako da se životni vek crva produžio za oko 30 posto. Novi rezultati pokazuju da kontrolisanje određenih transpozicionih elemenata može promeniti način na koji geni deluju u DNK i usporiti starenje. Komentarišući nalaze, dr Sturm je rekao da su njihovi eksperimenti pokazali da jednostavno smanjivanje aktivnosti transpozicionih elemenata ili prekomerno izražavanje elemenata Piwi-piRNA puta dovodi do statistički značajnog produženja života: „Ovo otvara vrata bezbrojnim potencijalnim primenama u svetu medicine i biologije”.
(Indeks)
