Prvo potvrđeno viđenje kopna Antarktika pripisano je ruskoj ekspediciji iz 1820. godine, dok se prvo sletanje na kopno pripisuje američkom istraživaču 1821. godine.
Nova saznanja do kojih su došli novozelandski istraživači govore da su starosedeoci Novog Zelanda – Maori – imaju znatno dužu istoriju sa najjužnijim kontinentom na Zemlji.Istraživački tim, predvođen konzervatorskom biološkinjom Prisilom Vehi, bavio se proučavanjem usmene tradicije i „sive literature” – prethodnim istraživanjima, izveštajima, tehničkom dokumentacijom i drugim izvorima koji su objavljivani van akademskih i zvaničnih kanala.„Otkrili smo da veza Maora sa Antarktikom i njegovim vodama traje već vekovima i počinje još od najranijih putovanja, a kasnije se nastavlja kroz učešće u ekspedicijama i istraživanjima koja su predvodili Evropljani i savremenim naučnim istraživanjima”, navodi Vehi.
Vode Antarktika
Istraživači skreću pažnju na prvo drevno putovanje ka Južnom polu na koje je u 7. veku krenuo polinezijski vođa Hjui Te Rangiore i njegova posada. Po tome, oni bi bili prvi ljudi koji su plovili vodama oko Antarktika, više od hiljadu godina pre ruske ekspedicije, čak i pre nego što su Polinežani doselili na Novi Zeland.„Po narodnom predanju, Hjui Te Rangiora i njegova posada nastavili su prema jugu. Dug put prema jugu. Tako su oni, verovatno, bili prvi ljudi koji su videli arktičke vode, a možda i kontinent”, naveli su istraživači u svom radu.Putovanje i povratak Hjui Te Rangiore deo su istorije naroda Ngati Rarua i ove priče se pojavljuju u brojnim rezbarijama“.
Prema usmenim tradicijama, taj okean su nazvali smrznutim okeanom na kome su se suočili sa „ženom koja boravi u planinama, čiji se pramenovi talasaju u vodi i na površini mora sa varljivom morskom životinjom koja roni u velike dubine – maglovito i hladno mesto koje sunce ne vidi”.Ovo otkriće svakako neće biti nikakvo iznenađenje za Maore koji generacijama pričaju ove priče, ali akademska zajednica tek treba da pređe dug put kako bi prikupila ova znanja.
„Usmeno predanje manjih etničkih grupa i njihove veze sa Antarktikom i dalje su nedovoljno dokumentovane i priznate u istraživačkoj literaturi”, napominju istraživači, ali „Ovaj rad počinje da popunjava ovu prazninu”.Putovanje Hjui Te Ranfiorea sigurno nije bio i jedini put da su Maori i njihovi preci putovali na Južni pol.Te Atu – čovek iz Ngapuhija – bio je prvi Maor i prvi Novozelanđanin koji je 1840. godine gledao u obalu Antarktika kao član ekspedicije Sjedinjenih Država.
Maori su takođe bili deo „herojskog doba istraživanja Antarktika” krajem 19. i početkom 20. veka, pomažući evropskim istraživačima u lečenju, građevinarstvu, naučnoj ekspertizi i još mnogo čemu tokom putovanja do Antarktika.„Učešće Maora u putovanjima i ekspedicijama na Južni pol nastavilo se do danas, ali se retko priznaje ili ističe”, pišu istraživači.„Za Maore na ovim putovanjima ključno je bilo što su bili vešti moreplovci.”
(Izvor RTS)
