Planetarni naučnici smatraju da bi nova hipoteza o nastanku ove pojave mogla rasvetliti tajanstveno poreklo same patuljaste planete.
Kada je Nasina letelica „Novi horizonti” 2015. na površini Plutona snimila neobičnu geografsku formaciju u obliku srca, proradila je znatiželja naučnika. Nije ih toliko zaintrigirao oblik (samo nas Zemljane on asocira na srce), već veličina, boja i druga geografska obeležja. Sada smatraju da su napokon rešili tu tajnu. „Pre toga svi su mislili da je Pluton glatka lopta, odnosno potpuno ravan. No sada znamo da se na njemu nalaze različiti krajolici”, kazao je Tanguj Bertrand, planetarni naučnik iz NASA.
Istraživači sa Univerziteta Bern u Švajcarskoj i Univerziteta Arizona u SAD su pomoću simulacija istražili poreklo Sputnik planitije (Sputnik Planitia), zapadnog dela srca koji podseća na oblik suze. Utvrdili su da je u davnoj prošlosti verovatno došlo do kataklizmičkog događaja koji je formirao to područje, odnosno da je u Pluton udarilo ogromno telo prečnika oko 640 kilometara. Područje u obliku srca se, zapravo, naziva Tombaugh Regio. Pobudilo je znatiželju jer je prekriveno materijalom koji reflektuje više svetla od okoline, zbog čega je znatno svetlije boje.
Tu je još jedna geografska zanimljivost. Sputnik planitija pokriva oblast otprilike 1.200 x 2.000 kilometara, što je jednako četvrtini kontinenta Evropa. Interesantno je da je to područje otprilike 4 kilometra niže od većine Plutonove površine. „“Dok se velika većina Plutonove površine sastoji od metanskog leda i njegovih derivata, Sputnik planitija je pretežno ispunjena azotovim ledom koji se verovatno nakon udara brzo nagomilao zbog male nadmorske visine”, izjavio je Hari Balantajn, naučni saradnik na Univerzitetu Bern.
Istočni deo srca je, takođe, prekriven sličnim, ali mnogo tanjim slojem azotovog leda, čije je poreklo još nepoznato, ali je po svemu sudeći povezano sa Sputnik planitijom. Gde je završilo telo koje je udarilo Pluton? Izduženi oblik Sputnik planitije i njen položaj na ekvatoru ukazuju na to da se radilo o kosom, a ne okomitom udaru. Da je udar bio drugačiji, nastao bi simetričniji oblik.
„Plutonovo jezgro je toliko hladno da se stene nisu otopilo prilikom udarca. Zbog ugla udara i male brzine jezgro udarnog tela nije potonulo u Plutonovo jezgro, već je ostala netaknuto”, objasnio je Balantajn. Dakle, negde ispod površine Sputnik planitije se nalazi ostatak jezgra drugog masivnog tela koje Pluton nikada nije sasvim progutao. Ovakav snažan udar se verovatno dogodio vrlo rano u Plutonovoj povesti. No, postoji problem. Gigantska depresija poput Sputnik planitije je trebalo tokom vremena zbog zakona fizike polako da pluta prema polu patuljaste planete jer ima manju masu od svoje okoline. Ipak, ostala je blizu ekvatora.
Prethodne pretpostavke su ukazivale na mogućnost postojanja podzemnog okeana koji je gurao Sputnik planitiju ka ekvatoru. Nova studija nudi alternativno objašnjenje. Prema simulacijama je nakon udara došlo do stvaranja viška mase koji može objasniti migraciju prema ekvatoru bez potrebe uvođenja u zamisao podzemnog okeana. Naučnici smatraju da bi nova hipoteza o nastanku srca mogla rasvetliti tajanstveno poreklo same patuljaste planete. Još nije sasvim poznato kako je tačno nastao Pluton s obzirom na to da se nalazi na rubu Sunčevog sistema i da ga je izbliza proučila samo misija „Novi horizonti”.
„Pluton je ogromna zemlja čuda jedinstvene i fascinantne geologije, tako da su uvek dobrodošle kreativnije hipoteze koje objašnjavaju tu geologiju. No, da bismo saznali pravu istinu, moramo doći do više informacija o podzemnom delu Plutona. To možemo postići samo ako u njegovu orbitu pošaljemo svemirsku letelicu s radarom”, zaključila je Kelsi Singer iz misije „Novi horizonti”. Istraživanje Sputnik Planitia as an impactor remnant indicative of an ancient rocky mascon in an oceanless Pluto objavljeno je u časopisu Nature Astronomy.
(Ilustracija NASA)
(Indeks)
