Čovečanstvo se suočava s alarmantnim gubitkom slatke vode, a nova naučna analiza pokazuje da se kontinenti isušuju brzinom bez presedana. Veliki deo završava u okeanima, pridonoseći porastu globalne visine mora, i to većem nego što ga uzrokuje otapanje ledenih ploča, piše Science Alert.
Istraživački tim predvođen Hrišikešom Čandanpurkarom sa Univerziteta FLAME u Indiji upozorava da su hitne mere nužne da bismo se pripremili za znatno više sušnih razdoblja koja dolaze zbog klimatskih promena i iscrpljivanja podzemnih voda. Koristeći satelitske podatke prikupljene tokom više od dve decenije u sklopu Nasinih misija, naučnici su stvorili detaljnu sliku promena u zalihama kopnene vode od 2002. godine.
„Otkrivamo da su kontinenti – sva kopna osim Grenlanda i Antarktika – prošli kroz nezapamćene stope isušivanja i da se površina pogođena tim procesom povećava svake godine za područje dvostruko veće od Kalifornije”, navode autori studije. Ljudske aktivnosti, poput emisije gasova staklene bašte i preusmeravanja vodenih tokova, ozbiljno su poremetile prirodni ciklus vode. Vlažna područja postaju još kišovitija, a sušna još sušnija – no te promene nisu u ravnoteži.
„Sušna područja isušuju se brže nego što vlažna postaju vlažnija”, ističe tim. „Istovremeno se povećala površina zahvaćena isušivanjem, dok se smanjila ona koja beleži povećanje vlage”. Posledice su razorne širom sveta – smanjuju se zalihe slatke vode u jezerima, rekama i podzemnim izvorima. Čak 75 posto svetske populacije živi u 101 zemlji gde se gubitak slatke vode ubrzava. Većina te vode, ističu naučnici, otiče u okeane, pridonoseći porastu mora više nego što to čini topljenje ledenih ploča.
Trend isušivanja najviše je podstaknut gubitkom vode u područjima visokih geografskih širina, poput Kanade i Rusije, što se povezuje sa otapanjem leda i permafrosta. Na kontinentima bez lednka, čak 68 posto gubitka vode posledica je ljudskog iscrpljivanja podzemnih zaliha.
Kako se zbog klimatskih promena menjaju obrasci padavina, ljudi se sve više oslanjaju na podzemne vode, koje se ne obnavljaju dovoljno brzo. Prekomerno crpljenje posebno je izraženo u poljoprivrednim oblastima koje zavise od navodnjavanja – primerice u kalifornijskoj Središnjoj dolini, koja proizvodi 70 posto svetskih badema, ili na područjima gajenja pamuka u blizini presušenog Aralskog jezera u Srednjoj Aziji.
„Trenutno je upravo prekomerno crpljenje podzemnih voda najveći činilac smanjenja zaliha kopnene vode u sušnim krajevima, što značajno pojačava uticaje rastućih temperatura, širenja sušnih uslova i ekstremnih suša”, pišu autori. Naučnici upozoravaju da je zaštita svetskih zaliha podzemne vode ključna u svetu koji se zagreva. Nadaju se da će međunarodni napori za održivo korišćenje podzemnih voda pomoći u očuvanju tog dragocjenog resursa. „Iako napori za usporavanje klimatskih promena možda posustaju, nema razloga da napori za usporavanje isušivanja kontinenata takođe posustanu”, zaključuje tim.
(Ilustracija EPA)
(Indeks)
