Nedavna analiza podataka sa teleskopa izazvala je uzbuđenje u naučnoj zajednici: posmatranja pokazuju da većina spiralnih galaksija u ranom kosmosu rotira u istom smeru.
Neobično kretanje galaksija ukazuje da se univerzum okreće. Nedavna analiza podataka sa teleskopa James Webb (JWST) izazvala je uzbuđenje u naučnoj zajednici: posmatranja pokazuju da većina spiralnih galaksija u ranom kosmosu rotira u istom smeru. Ovo otkriće, kako je istakao profesor Lior Šamir sa Državnog univerziteta Kanzas, sugeriše da bi svemir mogao imati globalnu rotaciju – ideju koja se suprotstavlja Standardnom kosmološkom principu da je kosmos izotropan i homogen u velikim razmerama.
Lior Šamir je analizirao slike iz JADES istraživanja JWST-a i otkrio da do 50% više galaksija rotira u jednom smeru, što je značajna asimetrija koja se može uočiti čak i bez stručne obuke. On predlaže nekoliko mogućih objašnjenja: svemir je možda nastao sa rotacijom ili možda živimo unutar ogromne crne rupe.Takođe, razmatra mogućnost da efekti poput Doplerovog pomaka, usled rotacije Mlečnog puta, utiču na percepciju svetlosti galaksija, čineći one koje se kreću suprotno od naše svetlijima i samim tim lakšim za detekciju.
Ova otkrića podsećaju na ranije zabeležene anomalije, poput „ose zla” u kosmičkom mikrotalasnom pozadinskom zračenju (CMB), koje takođe nagovešćuju postojanje preferencijalnog smera u svemiru. Takve pojave izazivaju pitanja o fundamentalnim pretpostavkama u kosmologiji i otvaraju prostor za razmatranje alternativnih modela, poput teorije umornog svetla ili hipoteze da je svemir holografski i rotira slično unutrašnjosti crne rupe. Iako su ova zapažanja intrigantna, potrebna su dodatna istraživanja i potvrde da bi se utvrdilo da li zaista ukazuju na globalnu rotaciju kosmosa ili su rezultat lokalnih efekata i ograničenja u posmatranju.
„Osa zla” (Axis of Evile) je naziv koji su neki kosmolozi dali neobičnoj pojavi u raspodeli kosmičkog mikrotalasnog pozadinskog zračenja svetlosti koja je ostala iz ranog svemira, oko 380.000 godina nakon Velikog praska. U teoriji ono bi trebalo da bude ravnomerno raspoređeno u svim pravcima (izotropno), ali merenja sondi kao što su WMAP i Planck pokazala su da veliki obrasci (tzv. kvadruplo i oktupo komponenta) u toj raspodeli imaju poravnanje duž jedne određene ose na nebu. To poravnanje nije očekivano i ne može lako da se objasni Standardnim modelom kosmologije.
Zto je ova anomalija ironično nazvana „osa zla” jer bi, ako je stvarna, mogla da dovede u pitanje uobičajene teorije o homogenosti i izotropiji kosmosa. Važno je naglasiti: iako je intrigantna, još nije potvrđeno da je „osa zla” fizički značajna – može biti i posledica statističke slučajnosti ili sistematskih grešaka u merenju.
Teorija „umornog svetla” (tired light) je alternativno objašnjenje crvenog pomaka svetlosti udaljenih galaksija, koje je prvi predložio Fric Cviki 1929. godine. Po Standardnoj teoriji, crveni pomak nastaje zato što se svemir širi – što je galaksija dalje, svetlost iz nje više se razvlači, pa izgleda crvnija. Ali prema teoriji „umornog svetla”, svetlost iz udaljenih objekata postaje crvenija jer gubi energiju dok putuje kroz svemir, bez potrebe za njegovim širenjem. Ideja je da fotoni stare ili se umaraju se sudarajući se s česticama ili nekim medijumom u kosmosu, pa im se talasna dužina povećava.
U kontekstu članka teorija „umornog svetla” se pominje kao jedna od mogućih alternativnih interpretacija neobičnih rotacionih obrazaca i asimetrija u ranom univerzumu – kao kontrast Standardnom modelu koji uključuje širenje i inflaciju svemira. Važno je reći da je ona odbačena od strane većine naučnika, jer ne može da objasni mnoge posmatrane pojave, poput mikrotalasnog pozadinskog zračenja ili odnosa svetlosti i udaljenosti supernova.
(Astronomski magazin/ChatGPT)
