U međuvremenu oči donora i životinjski modeli će morati da odrađuju posao, a testiranje na b-talase moglo bi biti dobar način da se utvrdi da li je transplatacija žute mrlje održiva ili ne.
Najnovija studija je potvrdila da je moguće vratiti aktivnost ćelija u ljudskom oku na nekoliko sati posle smrti– nagoveštavajući da ćemo uskoro moći da se izborimo sa nepovratnom prirodom smrti centralnog nervnog sistema. Da bi bolje razumeli način na koji nervne ćelije reaguju na nedostatak kiseonika, tim američkih istraživača je izmerio aktivnost u ćelijama mrežnjače kod miša i kod čoveka ubrzo nakon njihove smrti.
Ovo je prvi put da su oči umrlih donora – ljudi – ikada reagovale na svetlost na ovaj način, a neki stručnjaci dovode u pitanje „nepovratnu prirodu” smrti centralnog nervnog sistema.
Stimulisane svetlošću, pokazalo se da post mortem mrežnjače emituje specifične električne signale, poznate kao b-talasi. Na ovaj način ćelije su uspele da komuniciraju i do nekoliko sati nakon smrti.Ovo je prvi put da su oči umrlih donora – ljudi – ikada reagovale na svetlost na ovaj način, a neki stručnjaci dovode u pitanje „nepovratnu prirodu” smrti centralnog nervnog sistema.
„Uspeli smo da probudimo fotoreceptorske ćelije u žutoj mrlji, koja je deo mrežnjače iodgovorna je za centralni vid i sposobnost ljudi da vide fine detalje i boju”, objašnjava biomedicinska naučnica Fatima Abas sa Univerziteta Juta. „Ćelije u očima koje su dobijene pet sati nakon smrti donora, reagovale su na jako svetlo, obojena svetla, pa čak i na veoma slabe bljeskove svetlosti.”
Nova saznanja o tome kako se odabrana tkiva u nervnom sistemu nose sa gubitkom kiseonika moglo bi da nas nauče novim stvarima o oporavku izgubljenih moždanih funkcija.
Kako funkcioniše naše telo nakon smrti?Pojedine organe je moguće sačuvati za transplantaciju neposredno nakon smrti. Ali kada cirkulacija stane, centralni nervni sistem u celini prestaje da reaguje, a organi prestaju da budu odgovarajući za bilo koji oblik dugoročnog oporavka.Ipak, ne propadaju svi tipovi neurona istom brzinom. Različiti regioni i različite vrste ćelija imaju različite mehanizme preživljavanja, što pitanje smrti mozga čini mnogo komplikovanijim.
Nova saznanja o tome kako se odabrana tkiva u nervnom sistemu nose sa gubitkom kiseonika moglo bi da nas nauče novim stvarima o oporavku izgubljenih moždanih funkcija.Naučnici sa Univerziteta Jejl su 2018. godine dospeli na naslovne strane kada su održavali svinjski mozak u životu čak 36 sati nakon smrti.To su postigli zaustavljanjem brze degradacije neurona, korišćenjem veštačke krvi, grejača i pumpi za obnavljanje cirkulacije kiseonika i hranljivih materija.
Vraćanjem kiseonika i nekih hranljivih materija u oči donatora organa, istraživači sa Univerziteta Juta uspeli su da pokrenu sinhronu aktivnost među neuronima nakon smrti. „Uspeli smo da nateramo ćelije mrežnjače da komuniciraju jedna sa drugom, na način na koji to rade u oku živog čoveka”, kaže naučnik Frans Vinberg sa Univerziteta Juta.
Eksperimenti su pokazali da ćelije mrežnjače u početku nastavljaju da reaguju na svetlost. To traje do pet sati nakon smrti. Ipak, ključni međućelijski signali b-talasa brzo su nestali, očigledno zbog gubitka kiseonika.Čak i onda kada je tkivo mrežnjače bilo pažljivo zaštićeno od nedostatka kiseonika, istraživači nisu uspeli u potpunosti da obnove ove b-talase.
Ako specijalizovani neuroni, poznati kao fotoreceptori, mogu da se ožive do određene mere, onda to budi nadu za buduće transplantacije koje bi mogle pomoći u obnavljanju vida ljudi sa očnim bolestima.
Da li možemo da pobedimo moždanu smrt?Prema nekim definicijama „moždana smrt” je gubitak sinhrone aktivnosti među neuronima. Ako prihvatimo ovakvu definiciju, onda ljudske mrežnjače nisu bile potpuno mrtve. „Pošto je retina deo centralnog nervnog sistema, restauracija b-talasa u ovoj studiji postavlja pitanje da li je moždana smrt, zaista nepovratna”, pišu autori.
Ako specijalizovani neuroni, poznati kao fotoreceptori, mogu da se ožive do određene mere, onda to budi nadu za buduće transplantacije koje bi mogle pomoći u obnavljanju vida kod ljudi sa očnim bolestima.Taj dan je, tvrde naučnici, ipak još daleko. Transplatacija ćelija i delova mrežnjače donatora bi morali nekako da budu neprimetno integrisani u postojeće retinalne krugove, što je izazov s kojim naučnici već pokušavaju da se pozabave.
U međuvremenu oči donora i životinjski modeli će morati da odrađuju posao, a testiranje na b-talase moglo bi biti dobar način da se utvrdi da li je transplatacija žute mrlje održiva ili ne.Studija je objavljena u časopisu Nature.
(Izvor Nacionalna geografija)
