„Kvadrat nad hipotenuzom, to zna svako dete, jednak je zbiru kvadrata nad obe katete” – verovatno su vas u školi učili ovim stihovima kako biste što pre zapamtili čuvenu Pitagorinu teoremu. Formula se vezuje za grčkog filozofa Pitagoru i pamti se generacijama, ali je iskaz teoreme bio poznat pre nego što se matematičar rodio. Vavilonska ploča pod nazivinom IM 67118, koja koristi Pitagorinu teoremu za rešavanje dužine dijagonale unutar pravougla potiče još iz 1770. godine pre nove ere.
Nesumnjivo da se Pitagora smatra izuzetnom ličnošću u matematici i filozofiji. U školskoj nastavi je upamćen po jednačini a2 + b2 = c2, ali idređeni dokazi govore da se Pitagorina teorema (koja se nije tako zvala) koristila mnogo pre samog Pitagore. U prilog tome govori i činjenica da postoji vavilonska ploča pod nazivinom IM 67118, koja koristi Pitagorinu teoremu za rešavanje dužine dijagonale unutar pravougla. Pretpostavlja se da ploča potiče iz 1770. godine pre nove ere, dakle mnogo vrekova pre nogo što je Pitagora rođen (oko 570. godine pre nove ere).
„Zaključak je neizbežan. Vavilonci su znali odnos između dužine dijagonale kvadrata i njegove stranice: d = kvadratni koren od 2. Ovo je verovatno bio prvi broj za koji se znalo da je iracionalan. Međutim, to zauzvrat znači da su bili upoznati s formulom – ili, u najmanju ruku, sa njenim posebnim slučajem za dijagonalu kvadrata (d2 = a2 + a2 = 2a2) više od hiljadu godina pre velikog mudraca po kome je jednačina dobila ime”, ističe matematičar Brus Ratner u svom naučnom radu na ovu temu, a prenosi Eiffel science.
Ovo otkriće nije usamljen primer. Još jedna ploča iz perioda od 1800. do 1600. godine pre nove ere ima kvadrat s označenim trouglovima unutra. Prevođenje oznaka sa baze 60, sistema brojanja koji su koristili stari Vavilonci, pokazalo je da su ovi drevni matematičari bili svesni ove formule kao i drugih matematičkih koncepata. Nije sačuvan nijedan originalan Pitagorin spis, sve što znamo preneli su drugi posebno njegovi učenici.
„Pitagorejsko znanje se prenosilo sa generacije na generaciju usmenom putem, jer je materijal za pisanje bio oskudan. Štaviše, iz poštovanja prema vođi, mnoga otkrića do kojaih su došli pripisivana su samom Pitagori. Njegova škola je praktikovala kolektivizam, što je otežavalo razlikovanje između Pitagorinog i dela sledbenika. Dakle, pravo otkriće određenog Pitagorinog rezultata možda nikada neće biti poznato”, naglašava Ratner. Pitagora sa Samosa bio je antički filozov i matematičar, rođen oko 570 godine p.n.e. a umro je između 500. i 495. p. n. e. Osnivač je pitagorejske škole posvećene negovanju vrline i izučavanju matematike. Pripisuje mu se da je prvi upotrebio ime filozofija i bio posvećen matematici i muzici.
(Ilustracija Profimedia)
(B92)
