Kod većine životinja je lako razlikovati glavu od tela, no to nije slučaj kod morskih zvezda. Ona ima pet identičnih krakova sa slojem cevastih nožica pomoću kojih se kreće po morskom dnu, zbog čega su se biolozi pitali ima li prednji i zadnji kraj, pa i uopšte glavu. Najnovije genetsko istraživanje pokazalo je da su morske zvezde, uglavnom, glave koje nemaju torzo ili rep i da su verovatno evolucijom izgubile ta svojstva. Naučnici dodaju da je sada jasnije zašto neki bizarni fosili predaka morskih zvezda imaju nešto što nalikuje torzu.
„Izgleda da morskoj zvezdi potpuno nedostaje telo, najbolji opis bio bi da je to glava koja puzi”, rekao je evolucijski genetičar Lorent Formeri sa univerziteta Stanford i Kalifornija, a prenosi CNN. Zvezde su razred pokretnih morskih životinja iz roda bodljikaša. Neobična bića imaju jedinstven plan „tela” koji se sastoji od pet jednakih delova. Započinju život kao jajašca, a zatim se razvijaju u larve koje sedmicama ili mesecima plutaju u pre nego što se spuste na dno. Tamo prolaze kroz proces koji transformiše bilateralno telo u oblik zvezde ili pentaradijalno telo.
„Ovo je stolećima zoološka misterija. Kako možete preći s bilateralnog plana tela na pentaradijalni plan i kako možete uporediti bilo koji deo morske zvezde s našim vlastitim planom tela?” zapitao se morski biolog Kristofer Lovi sa Univerziteta Stanford. Bilateralni plan tela većine životinja proizlazi iz genetike na molekularnoj ravni koja se može pratiti u predelima glave i trupa ili glavnog tela, zbog čega kičmenjaci, poput ljudi, i mnogi beskičmenjaci, uključujući insekte, dele slično genetsko programiranje.
Bodljikaši imaju zajedničkog pretka s bilateralnim životinjama, što dodatno povećava zagonetku. Istraživači su stoga skenirali zvezde kompjutorizovanom tomografijom da dobiju detaljan trodimenzionalni prikaz oblika i strukture. Zatim su tražili ekspresiju gena unutar tkiva i odredili specifične sekvence RNK u ćelijama. Genski izražaj ili ekspresija je ostvarenje informacije iz gena radi proizvodnje genskog proizvoda. Uglavnom se odnosi na proces koji omogućuje da samo određeni geni dođu do izražaja.
Nakon što su prikupili sve podatke načinili su trodimenzionalnu mapu da bi odredili na kojim područjima dolazi do ekspresije gena tokom razvoja i rasta morske zvezde. Otkrili su da se genetski potpisi povezani s razvojem glave nalaze svuda u ovim životinjama i da su posebno koncentrisani u središtu i središtu svakog kraka. Što se tiče ekspresija gena za delove torza i repa – uglavnom je nije bilo. „Kada smo uporedili ekspresiju gena morske zvezde s drugim grupama životinja, poput kičmenjaka, pokazalo se da nedostaje ključni deo telesnog plana”, objasnio je evolucijski biolog DŽef Tompson sa Univerziteta Sautempton. „Nisu bili izraženi geni koji su tipično uključeni u oblikovanje trupa. Čini se da je ceo plan tela bodljikaša otprilike jednak glavi kod drugih grupa životinja.”
Istraživanje Molecular evidence of anteroposterior patterning in adult echinoderms objavljeno je u časopisu Nature. (Ilustracija Shutterstock)
(Indeks)
