Beloglavi sup i lešinar koji se vodi kao regionalno iščezao primećeni na Staroj planini.
Društvo za zaštitu i proučavanje ptica Srbije je na svojem sajtu objavilo da je na području Stare planine zabeleženo prisustvo velikog broja beloglavih supova (Gyps fulvus), naše najveće ptice čija se populacija gnezdi isključivo na jugozapadu Srbije. Zabeležena je i jedinka crnog strvinara (Aegypius monachus), vrste lešinara koja se u kod nas više od pola veka vodi kao iščezla. Zahvaljujući višedecenijskom trudu ornitologa iz Bugarske i Španije, u susednoj Bugarskoj je višestruko povećana populacija beloglavog supa, smanjeno je opadanje populacije bele kanje kanje (Neophron percnopterus), a vraćen crni stvinar koji se uveliko gnezdi u prirodi, od čega jedan par na svega nekoliko kilometara od granice sa Srbijom.
Rast populacije lešinara u Bugarskoj se jasno primećuje i u istočnoj Srbiji gde su sve češći preleti ovih vrsta pre svega preko Stare planine, na kojoj su se u prošlosti gnezdili. Upravo tu visoko na nebu 18. jula 2023. godine izbrojano je najmanje 11 jedinki beloglavog supa, a i jedna crnog strvinara. S obzirom na ovako veliki broj ptica, pretpostavlja se da su pronašle odgovarajući izvor hrane.
„Ovo je izuzetno važna vest za sve prirodnjake. Da bismo to razumeli, moramo se vratiti nekoliko koraka unazad: lešinarima su drastično opale populacije na teritoriji bivše Jugoslavije šezdesetih godina prošlog veka, kao rezultat organizovanih trovanja vukova. Do danas nisu sanirane sve posledice toga. Brojnost beloglavih supova je poslednjih dvadesetak godina u porastu zahvaljujući veštačkim hranilištima, pa sada u Srbiji imamo stotinak parova. Međutim, vrsta koja je nekada bila široko rasprostranjena sada ima gnezdeće parove samo u jugozapadnom delu zemlje. Crni strvinar se, nažalost, nije oporavio i već 60 godina se ne gnezdi kod nas. Verovatnoća da se to desi u sledećih par godina je velika, jer su kolege iz Bugarske odradile veći deo posla time što su pustili jedinke ove vrste u divljinu”, kaže ornitolog Slobodan Marković, koji je s kolegama zabeležio prisustvo lešinara na Staroj planini.
Da bismo zadržali lešinare na ovom području, potrebno je da obezbedimo povoljnije uslove, pre svega na Staroj planini u vidu veštačkih platformi za gnežđenje, formiranjem hranilišta manjih kapaciteta i sprečavanjem trovanja. „U Srbiji godišnje nastane preko 250 hiljada tona animalnog otpada, samo je pitanje dobre volje i organizacije da se uspostavi nekoliko manjih hranilišta u istočnoj Srbiji koja bi sa sigurnošću privukla beloglave supove i crne strvinare, a verovatno ih zadržala i na gnežđenju”, dodaje Marković.
Društvo za zaštitu i proučavanje ptica Srbije radi na zaštiti lešinara u Srbiji u saradnji s Fondacijom za zaštitu lešinara (VCF), zajedno sa organizacijama iz Albanije, Bosne i Hercegovine, Bugarske, Hrvatske, Grčke i Severne Makedonije, a sve u okviru projekta Balkan DETOX LIFE, čiji je cilj da se smanji trovanje divljih životinja i smrtnost lešinara kao najosetljivijih.
(Nacionalna geografija)
